Akkurat når sommaren gjer sitt inntog her til lands, er to av våre beste råvarer klare til å utfylle kvarandre i ein enkel, men genialt god rett. Ferske asparges med tynne skiver av fenalår og gjerne litt geitost og god olje er akkurat så enkelt å diske opp som mat skal vere når sola står høgt og varmar godt.

I løpet av våren og den første delen av sommaren er det tid for å hauste frå ”vinterlagringa”. Når det heimespeka fenalåret er mjukt, søtleg og passe salt, er det ein fabelaktig premie å gjere det første innhogget i det for småskalaprodusenten. Det kan nytast på så mange vis. Aspargesen, som tåler mykje salt følgje, er ein perfekt kompanjong.

Asparges blir gjerne kalla kongen blant norske grønsaker. Men den sit berre på trona fram til sankthans. Då abdiserer den heimlege aspargesen. Utover sommaren strøymer dei utanlandske slektningane hans inn i kongeriket.

Det finns mange svar på kvifor denne tynne, skjøre saken av liljeslekt har fått ein slik status. Smaken får sjølv garva gourmetkokkar til å bli sentimentale. For den milde, intense hintet av sol og varme dagar, kan ingen andre grønsaker måle seg med.

Statusen heng kanskje og saman med at ikkje ein gong ein bonde med ekstremt grøne fingre kan rekne med å hauste før det har gått tre år. Aspargesen vil rett og slett ikkje bli sett blant folk før den er moden og klar for å bli beundra. Heilt trufast er den heller ikkje. I ti, femten år kan aspargesbonden rekne med sin adelsgjest. Så er det slutt.

Men når den først har bestemt seg for å erobre sitt publikum, stig den opp av jorda med en fart på sju centimeter i døgnet, berre det er passe godt og varmt. Aspargesen er på alle måtar ein hastig skapning. Den norske varianten skal ikkje kokast meir enn eit par minutt om den er rundt centimeteren i diameter, litt meir om den er tjukkare rundt livet. Derav det romerske ordtaket «Fortare enn du kan koke ein asparges».

God for helsa

Allereie for eit par tusen år sidan blei aspargesen sett på som eit realt potensmiddel eller afrodisiakum. Så kvifor nordmenn først forelska seg i aspargesen for alvor mot slutten av 1990-tallet, kan vi berre lure på…

Den er også heilt konge når det kjem til andre helsebringande sider. Aspargesen er mellom anna svært rik på folsyre. Det er godt nytt for alle som har hjarte- og karsjukdommar, og for gravide. Inntaket av folsyre i svangerskapet minskar nemleg risikoen for å få born med ryggmarksbokk. Dessutan er den et funn for slankarane blant oss.

Meir tvilsam er påstanden om at aspargesen inneheld litt svovelaktige stoff som kroppen ikkje klarer å bryte ned. Dermed kjem dei ut i «den andre enden» med en lukt som ikkje er heilt super. Men til gjengjeld skal disse stoffene sette en pepp i nyrene.

Så trøysta får vere at sjølv om vi berre haustar nokre tital tonn her til langs nokre hektiske veker, vert det importert langt fleire tonn frå Amerika, Asia og resten av Europa – året rundt.

Men som all anna ferskvare frå bonden, er også aspargesen aller best rett frå jorda. Så svi av dei ekstra tiarane det kostar med den norske utgåva mens du kan.

Gode aspargestips

Sjekk alltid at knoppane på toppen av aspargesen er faste og fine. Dersom dei ser ut som de held på å blomast, lar du dei ligge igjen i butikkhylla til fordel for en betre bunt.

Ta eit lett tak rundt den nedste delen av aspargesen med begge hender, og bøy den til den knekk av. Den trevlete delen som er nedanfor knekkpunktet bør du ikkje ete, men resten er rein nyting.

Norsk asparges er så god at den ikkje treng skrellast fri for trevlete skall. Men den utanlandske legger du ned på fjøla, og skreller bort skinnet frå midten og ned.

Asparges- og fenalår-salat med geitost

• 1 bunt grøne asparges (om lag 500 gram)
• 250 gram fenalår
• Om lag 100 gram kvit geitost (for eksempel Tine sin Balsfjord kvit geitost, eller ein litt meir vellagra lokalprodusert variant. Du kan sjølvsagt og bruke ein annan god, smakfull kvit ost, som parmesan)
• Ein neve pinjekjerner
• Salt
• 1 ts sukker
• Ein klunk god rapsolje (eventuelt god olivenolje)

Brekk av den nedste delen av aspargesen. (Dersom du bruker utanlandsk asparges, skreller du bort det yttarste frå skallet frå midten av aspargesen og ned).

Kok aspargesen i godt salta vatn, med litt sukker oppi, i eit par, tre minutt. Då blir den både mjuk og sprø (den litt tjukkare utanlandske varianten må kokast eit minutt eller to lenger). Vær merksam på at aspargesen tåler ganske mykje salt under kokinga.

Hell av kokevatnet, og ha aspargesen direkte over i isvatn i eit minutts tid. Då stansar du kokeprosessen og sørgjer for at grønfargen held seg og aspargesen blir sprø.

Varm pinkjernene i ei tørr steikepanne på svak varme til dei er gyldne på farge.

Skjær fenalår i tynne skiver, og geitosten i passe store biter.

Fordel aspargesen på eit stort fat. Fordel fenalår, ost og pinjekjerner. Drypp over god olje.

NB! Du kan gjerne kombinere desse råvarene med lune, lettkokte nypoteter.