Oppe mellom eldgamle steinhus i ein toskansk landsby med namn frå romartida landa det ein pastarett på bordet som eg aldri klarte å gløyme. Etter fleire år med leiting, kom eg over ei oppskrift på det kokken i landsbyrestauranten kalla «sigøynerpasta».
Våren berer ikkje berre bod om betre tider. Den gjer det mogleg for oss å tappe ut bjørkesaft som kan kokast ned til ein smaksrik bjørkesirup, perfekt til ostetallerkenen, sausen eller smaksforsterkar i andre samanhengar.
Men vi ventar på nye avlingar, kan vi bruke gevinsten frå seinsommaren i ei grønsaksform som både kan serverast til hovudretten eller stå for seg sjølv på bordet. Aller best blir den med eit assortert utval grønnsaker med ulik smak og farge.
Når resultatet av storviltjakta skal delast, ender deltakarane ofte opp med overraskande store mengder «kjøttdeig». Noko av det smartaste du kan gjere er å lage ei farse med kyllinglever og andre godsaker, og bake den i steikeomnen. På langt kortare tid enn du sit på post har du lagd ein rett som er verdig ein restaurantmeny.
Like sikkert som hausten og vinteren kjem, blir halsen sår, hovudet tungt og nasa tett. Sjølv om ei tomatsuppe med litt trøkk i slett ikkje har lekande effekt på forkjølinga, er den perfekt mat for den med lita matlyst.
Her på Far min sitt kjøkken har det å få heile ribbesvoren sprø nærast blitt eit traume. I år etter år i min noverande austlandsheim har vi inni mellom opplevd nær perfekt resultat, før det neste blei sånn passe. Men det var før vi prøvde Bjarne sin framgangsmåte på supersprø ribbe.
Alle jegerar med hagle snakkar om rypejakta med andakt i stemma. Men den ettertrakta fjellfuglen kostar ofte meir enn den smakar. Ringdua er langt meir tilgjengeleg, rimeleg og kanskje vel så god som fjell- og lirypa. Og så startar sesongen mens du framleis kan gå t-skjorte, og servere lettsteikte ringduebryst på ei seng av bakte rotgrønsaker.
Nokre smakar du møter i livet treng tilvenning. Andre smell i ganen som ein eksplosjon, og blir med ein gong omfamna av det sensoriske systemet vårt. Eg tør påstå at dei første dropane av soppsoya er noko av det munnen min har møtt som har gjeve meg mest gode kjensler.
På våre turar sørover til Spania har vi ete sørgjeleg mange smaklause albóndigas. Men dei spanske kjøttbollane kan og vere ei smaksbombe, med ein saus som treng mykje brød til for å gjere deg full nytte av.
Steinsoppen er ikkje overraskande favoritten til kokkar og gourmetar. Kiloprisen er høg for den som ikkje tar turen i skogen og plukkar sin eigen. Tørkar og knuser du steinsoppen til finmala pulver, har du ein smaksforsterkar nesten utan sidestykke.
Stikkordet er umami-smaken, kjend som de femte grunnsmaken – i tillegg til salt, søtt, bittert og syrleg.