Mange klassiske rettar har blitt til takka vere uhell og misforståingar. Den svenske «najad-lax» – som faktisk blir produsert her til lands – er ein kombinasjon av gravlaks og røykt fisk. To elementære konserveringsmetodar som har smelta saman – med fisk som smeltar på tunga.
Far min og andre som har levd lenge vil helst at fisken skal vere kokt og gjennomvarm før den blir servert. Men med den fiskekvaliteten og dei oppbevaringsstadane vi har i dag, får du kanskje den saftigaste resultatet om du bakar fisken på svak varme med skinnet på.
Den søramerikanske måten å servere rå fisk på har for lengst erobra verda. Ceviche finns i hundrevis, kanskje tusenvis, av variantar – alt etter råvaretilfanget i området. Men felles for metoden er «koking» av fisk i safta frå lime eller sitron.
Far min og eg har i blant vore heldige på fiske ørret med flott rogn i. Kvar gong har vi snakka om kor godt det ville vore med heimelaga rogn. Ofte blei det med tanken. Men det er det ingen grunn til. Framgangsmåten på denne dyre delikatessa er enkel og sikker.
Eg elskar sjølvfiska, nysteikt fjellørret med nypoteter og rømmesaus. Dessverre står retten alt for sjeldan menyen, sjølv om fiskeforsøka har vore mange. Det er nesten ingen som skriv om fisken som nesten blei landa – og i alle fall ikkje utan å bli ledd av.
Er du i feriemodus, eller rett og slett ikkje ivrig på å diske opp med ein imponerande vanskeleg middag, er fiskepakke redninga. Å varte opp med flyndre, laks, torsk eller kva du vil «en papillote» er enkelt og greitt ein sikker vinnar, særleg med ein fløyelsmjuk fløytesaus til.
Frå vindauget på hytta ser vi rett ned på naustet og staden der ørreten sig forbi langs fjorden kvar sommar. Vegen frå sjø til grill er ekstremt kort. Lukka er å nyte heilgrilla ørret med ein småfrekk pepperrotkrem ved stuebordet mens blikket fell ned på sjøen som gjev oss nok ei matauk.
Det er ein tommelfingerregel blant verdas kokkar at ein ikkje koker fiskekraft eller -suppe på laks, ørret og annan rød fisk. Men på Far min sitt kjøkken gjer vi unntak frå denne regelen etter å ha smakt på fjellfisksuppa til kokken Kjell på Iungsdalshytta.
Far min elskar sild, og har på sine gamle dagar også innsett at rakfisk kan vere smakfullt. Men eg er usikker på om han blir med på tur til Mexico for å pare dei norske fiskeklassikarane med guacamole tilsett litt søt mango.
Lakse- eller ørret-tartar med sitrongele på toasten er rått godt. Ei kjapp lita og mild munnfull som gjestane kan kose seg med før du serverer endå kraftigare saker.