Far min elskar sild, og har på sine gamle dagar også innsett at rakfisk kan vere smakfullt. Men eg er usikker på om han blir med på tur til Mexico for å pare dei norske fiskeklassikarane med guacamole tilsett litt søt mango.
Hausten er sildetid. Far min – og tusenvis av andre nordmenn – vaks opp på sild og poteter. Lune, nysteikte sildekaker med ein like lun potet- og grønkålsalat hever desse rimelege råvarene til eit aldri så lite luksusmåltid.
Det er mange ting i livet du tar for gitt. Den dagen det sjeldan er å sjå eller forsvinn, kjem saknet krypande. Slik er det med fisken langs kysten som alltid har vore der – men plutselig ikkje heng i garnet eller på snøret, akkurat som lyren.
Kvar var du då Tromsø-keeper Bjarte Flem kasta ballen i eige mål? Eg og far min sette nesten både spekesild, kålstuing og potet i halsen då den uortodokse målmannen frå Sunnmøre foræra Sogndal eit høgst uventa poeng i ein av dei mest spektakulære tippekampane i manns minne.
Når vi her nord fortener ein lang og varm sommar, får vi portulakken med på kjøpet. Denne orientalske plante veks nærast som ugras i kjøkkenhagen, men om du tar deg tid til å skjere den ned og sylte dei tjukke, saftige stilkane, har du eit herleg sursøtt følgje til den krema fiskesuppa.
Trass i at sørlandsforfattaren Gabriel Scott hylla den beinrike berggylta heile livet, har «havets gris» eit dårleg rykte – og blir oftast brukt som agn i krabbe- og hummarteinene. Men dersom du skjærer ut den bakarste delen av fileten, har du eit grillmåltid på høgde med det aller beste.
Våren og sommaren kjem fort, og forlèt oss nesten raskare. Det er lett å kjenne avmakt når grønsaker ikkje blir brukt mens dei er på sitt mest spenstige og smakfulle. Men ei av dei største gledene er å lage seg ei potet- og purreløksuppe – det franskmennene kallar vichyssoise.
Lakse- eller ørret-tartar med sitrongele på toasten er rått godt. Ei kjapp lita og mild munnfull som gjestane kan kose seg med før du serverer endå kraftigare saker.
Steinbiten har ein tanngard som skremmer vatnet av dei fleste på høglys dag. Men skinnet er overraskande mjukt og fiskekjøttet blant det mest suverene havet kan servere oss. Dessverre er steinbiten sterkt truga, og bør nytast med stor respekt.
Brett fisken inn i pakke, ta den med på tur og legg den over grillen. Franskmennene kallar teknikken «en papilotte», italienarane snakkar om «al cartoccio». Når varmen aukar inni pakken, og pakken er utstyrt med litt væske, blir råvarene dampa – og alle gode smakar held seg inni pakka.