Enkelte av oss starta grillsesongen med lua godt ned over øyrene mens snøen framleis låg på bakken – eller fauk rundt øyrene. Folkegrillinga har høgsesong frå nasjonaldagen til litt utpå seinsommaren. Har du aldri prøvd grilla klippfisk, kan det fort bli heilårsgrilling på deg når du først får smaken på den grilla versjonen av vår kanskje viktigaste fiskeeksport.
Eg fann, eg fann! Jøss, ligger det fire krabbeskjell fylt til randen med krabbekjøtt i fryseboksen? OK, då er det garantert tid for krabbekaker.
Den ferdiglagde maten rundt oss gjev oss få og små utfordringar for smaksløkane. Sødmen er ofte matvareindustrien sin valde middelveg, og gjer at vi heilt frå barndommen av til dels mister føling med heile vårt flotte smaksregister. Denne syrlege fiskesuppa – med eit nesten usunt følgje av smør og kremfløyte frå setra – er ei handsrekning til den som vi la seg utfordre.
Torsken er vår nasjonalfisk. Gjeve evig liv gjennom Thorbjørn Egner sin barnesang og minst skatta som ei av våre viktigaste kulturberarar og eksportartiklar gjennom minst tusen år. Derfor bør du merke deg at deler av torskestammen vår i verste fall kan bli utrydda. Men torsken som sig inn mot kysten i kvart nyår – skreien – har fått eit nytt liv.
Etter nokre veker i overflod, og med alt for masse kjøtt og søtsaker på menyen, gjer det godt for både kropp og sjel å vende tilbake til ei enkelt fiskemåltid med ein sjeldan skapning frå havet på bordet. Det er å tide å bli kjent med skata.
Moderne kokekunst handlar i stor grad om å meistre det umulige. Men det har kokkar lenge forsøkt seg på. Vi amatørar kan lære mykje av proffane når vi for eksempel går laus på heimelagd hollandaise-saus eller majones, som har det med å sprekke rett før målstreken.
Liker du ikkje sild? Vel, då har du ikkje prøvd denne gratinerte silde- og potetgratengen, ein slags norsk slektning av den svenske klassikaren ”Jansons fristelse”. Mild og fyrig på ein gong, fin som oppvarming på julebordet.
Far min vaks opp på det vêrharde Bremangerlandet i Sunnfjord, med havet som næraste nabo. Der hausta dei for det meste frå havet. Fisk sto ofte på menyen heile veka, til og med på kviledagen. Søndag blei fiskekakene steikt opp, varma i brun saus og servert med kokte poteter og det som måtte finnast av grønsaker.
Sjølv om sommaren ofte lar oss i stikken, stimar makrellen like forbanna inn fjorden. Grilla makrell med løpstikke, nypoteter og rømmesaus utgjer eit enkelt og effektivt ritual for den som ville hylle grøda frå den varmaste årstida – uansett regn og kuling.
Nedi ein kjellar i ei bakgate i Barcelona fant vi denne enkle retten basert på vår eigen råvare klippfisken. Tynnskårne skiver av utvatna bacalao i selskap med svarte oliven, god olivenolje, sitron og persille.