Enkelte av oss starta grillsesongen med lua godt ned over øyrene mens snøen framleis låg på bakken – eller fauk rundt øyrene. Folkegrillinga har høgsesong frå nasjonaldagen til litt utpå seinsommaren. Har du aldri prøvd grilla klippfisk, kan det fort bli heilårsgrilling på deg når du først får smaken på den grilla versjonen av vår kanskje viktigaste fiskeeksport.
Eg fann, eg fann! Jøss, ligger det fire krabbeskjell fylt til randen med krabbekjøtt i fryseboksen? OK, då er det garantert tid for krabbekaker.
Torsken er vår nasjonalfisk. Gjeve evig liv gjennom Thorbjørn Egner sin barnesang og minst skatta som ei av våre viktigaste kulturberarar og eksportartiklar gjennom minst tusen år. Derfor bør du merke deg at deler av torskestammen vår i verste fall kan bli utrydda. Men torsken som sig inn mot kysten i kvart nyår – skreien – har fått eit nytt liv.
Moderne kokekunst handlar i stor grad om å meistre det umulige. Men det har kokkar lenge forsøkt seg på. Vi amatørar kan lære mykje av proffane når vi for eksempel går laus på heimelagd hollandaise-saus eller majones, som har det med å sprekke rett før målstreken.
Far min vaks opp på det vêrharde Bremangerlandet i Sunnfjord, med havet som næraste nabo. Der hausta dei for det meste frå havet. Fisk sto ofte på menyen heile veka, til og med på kviledagen. Søndag blei fiskekakene steikt opp, varma i brun saus og servert med kokte poteter og det som måtte finnast av grønsaker.
Nedi ein kjellar i ei bakgate i Barcelona fant vi denne enkle retten basert på vår eigen råvare klippfisken. Tynnskårne skiver av utvatna bacalao i selskap med svarte oliven, god olivenolje, sitron og persille.
Av naturlege orsaker finns det hundrevis av oppskrifter på klippfisken, ettersom den er sendt ut i verda frå norske hamner gjennom fleire århundre. Den ferske utgåva av torsken kan og få følgje av det aller meste på tallerkenen. Men av og til er enkle, jordnære råvarer som erter og gulrøter, det aller beste – men gjerne med ein liten vri.
Mens vi lar oss imponere over engelskmennene sin enkle, men saftige og velsmakande fish «n» chips, tar vi sjølv til takke med tørre fiskepinnar – som attpåtil kanskje har vore innom Kina frå dei blei fiska til dei blei foredla. Er du så heldig å ha fersk fiskefilet for hand, er det berre å fritere den etter beste evne!
Av og til lurer eg på kvifor eg orker å reinskjere fiskerestane og koke kraft, etter å ha baksa med fiskegarn og sløying i timevis mellom regndråpar og myggsvermar. Men når du endeleg sit der og smattar på ei krema fiskesuppe med smakleg drahjelp frå ferske blåskjell, får alle ømme musklar ro.
For dei fleste av oss som tyr til fiskestang eller garn for å skaffe oss fisken, eller vi mest aktive dei mildaste månadane. Men sanninga er jo at vinteren er den beste tida for topp råvare. Før skreien kjem frå nord, er den vanlege torsken – eller lyren – eit supert alternativ, ikkje minst når den er steikt både saftig og litt sprø i panna.