Noko av det aller beste med hausten er å strekke seg opp mot plommetreet, plukke ned akkurat passe moden frukt, ta ein bit og kjenne sødmen bre seg i munnen. Dessverre er det mange plommer og eple i hagen vår som aldri blir perfekte. Med dei egner seg veldig godt til plomme- og eplesyltetøy.
Den tradisjonelle, norske grønsakshagen er kanskje ikkje den mest fargerike. Men rødbeten fargelegg alt rundt seg dersom den får vere med på festen. Lite slår ein bulgur- eller couscous-salat lagd på fersk rødbet, med litt sting av syrleg eple, rødløk og ruccola.
Heldig er den som kan grave fram eigne nypoteter frå kjøkkenhagen, skjære opp tynne skiver frå heimelagd fenalår og piske samen ei eggerøre frå frittgåande høner frå nabolaget. Sommarmiddagen blir ikkje stort betre enn du gjer den til.
Våren er tida då naturen fornyar seg. Opp av jorda kjem det ny planter og vekstar med intense smakar. Men sjølve symbolet på at livet går vidare er vel i første rekke egget.
Husker du korleis vi kjempa oss veg gjennom køa, mellom skrubbsvoltne karer og kvinnfolk som hadde vore litt for lenge ute på byen? Langt der framme lukta det himmelsk godt av bakt potet, kryddersmør, mais og smelta ost.
Hausten er sildetid. Far min – og tusenvis av andre nordmenn – vaks opp på sild og poteter. Lune, nysteikte sildekaker med ein like lun potet- og grønkålsalat hever desse rimelege råvarene til eit aldri så lite luksusmåltid.
Når vi her nord fortener ein lang og varm sommar, får vi portulakken med på kjøpet. Denne orientalske plante veks nærast som ugras i kjøkkenhagen, men om du tar deg tid til å skjere den ned og sylte dei tjukke, saftige stilkane, har du eit herleg sursøtt følgje til den krema fiskesuppa.
Når bæra heng tunge på buskene i hage og utmark, kjem det dårlege samvetet snikande. Burde eg ikkje safte og sylte alt eg ser? Eit stykke bak i minnelageret, dukkar det opp minne om bringebær- og ripssaft himmelsk intens i smaken, men og bitre bilete frå barndommen av overgjæra saft.
Far min er ikkje så glad i grønsaker. Men blomkål er bortimot festmat. Ikkje rart, kanskje, ettersom den smakar heilt vidunderleg – og har vore dyrka på Vestlandet sidan 1600-talet. Dersom du vispar i hop ei ostesaus, gratinerer den og pyntar den med skinke, er festen i gang.
Erter. Smak på namnet. Med relativt moderne auge har desse små, grøne grønsakene – som strengt tatt høyrer til ein fruktfamilie – fått eit sørgeleg rykte. Brukt som humoristisk innslag i eventyret om prinsessa, og mest kjent og berykta via suppa som bær erta sitt namn. Men sjølv dei frosne ertene er langt betre enn sitt rykte.