Fest med heimelagde fiskekaker

Far min vaks opp på det vêrharde Bremangerlandet i Sunnfjord, med havet som næraste nabo. Der hausta dei for det meste frå havet. Fisk sto ofte på menyen heile veka, til og med på kviledagen. Søndag blei fiskekakene steikt opp, varma i brun saus og servert med kokte poteter og det som måtte finnast av grønsaker.

Nokre tiår seinare var familien vår blitt industriarbeidarar lengre inne i fjorden. Men tradisjonane var med på lasset. Fryseboksen hadde i løpet av etterkrigstida blitt allemannseige, og sørgja for at fiskekakene kunne overvintre når veret var for hardt for fiske eller det ikkje var sesong for hyse (også kjend som kolje), lyr eller torsk.

Eit av dei sterkaste minna mine var å luske rundt på kjøkkenet når ho mor skulle i gang med fiskekakeproduksjonen. Planen til dei vaksne var å fryse ned kakene i porsjonspakkar til meir fiskefattige dagar. Vi yngste, og langt meir kortsiktig tenkande, sneik seg gjerne inn på kjøkkenet med gaffelen i høgrehanda, klar til å stikke i rette augneblikk og forsvinne lynraskt ut av kjøkkenet med ei glovarm fiskekake på spidd.

I smug forsøkte vi å nyte glovarme bitar så raskt at vi ikkje blei tekne på fersken, mens vi høyrde ropet frå kjøkkenet: ”Kven er det som har stukke av med fiskekakene mine?” For far min gjekk visst sjølv i barndommen når ferske fiskekaker dukka opp på kjøkkenet…

I mitt vaksne liv har eg forsøkt å etterlikne fiskekakene til mor mi, og gjort den tabba mange har gjort, nemleg å fryse lyr, hyse eller torsk før du har lagd fiskekaker av råvarene. Frosen fisk er ikkje eigna til å lage fiskebollar og fiskekaker av, fordi den har mista mykje av bindevevet sitt under frysinga. Lyr og hyse er spesielt eigna, frodi den inneheld mykje bindevev – og smakar fabelaktig i fiskefarse.

Oppskrifta under er resultatet av mange rundar med kontrollmåling og veging av mor sin produksjon, som føregår etter prinsippet om at ”ein har i det som trengs, kor mykje av kvar ingrediens aner eg ikkje”…

Mor Anne-Katharina. sine fiskekaker (nok til om lag 40 middels store fiskekaker, eller 20 store)

  • 1,2 kilo lyr/hyse og torsk (om lag tre fjerdedelar lyr/hyse)
  • Om lag 6 dl mjølk
  • 3 ss potetmjøl
  • ½ ts malt muskat
  • ½ ts peppar
  • Eventuelt ein liten neve med finhakka persille eller andre ferske urter du syns passar til fiskekakene
  • Margarin/olje til steiking

Det er viktig at alle råvarene er kalde når du startar med å kverne og blande i hop fiskefarsen! Dette for å sikre at deiga blir fast og fin.

Mor mi heng lyren/torsken opp på ein kjølig stad over natta etter at den er sløyd og alt blod og hinner er fjerna. Dette for å sikre at fiskekjøttet utviklar stivelse.

Fileter fisken, eller få fiskehandlaren til å gjere det for deg. Kjøper du fisken, bør den med andre ord gjerne vere ein dag gammal. Finn fram ein bolle, legg eit tefat opp ned i botnen av bollen, og legg den filetere fisken oppi. Sett den i kjøleskapet til du skal fortsette fiskekakeproduksjonen. Du kan gjerne legge kjøkkenmaskinkverna i kjøleskapet og.

Sett fram kjøkkenmaskina, monter kjøttkverna og finn fram fiskefiletane frå kjøleskapet. Mal fisken, deretter farsen, to gonger gjennom forstykket med dei minste hola.

Sett bollen på plass i kjøkkenmaskina med farsen i, finn fram eltekroken og ha i saltet.

La farsen bli elta eit par minutt, slik at saltet rekk å binde deiga.

Spe med litt og litt mjølk, og sjå etter at deiga absorberer/trekker til seg mjølka kvar gong.

Når om lag halvparten av mjølka er spedd i, stopper du maskina, og har i potetmjølet. La deiga gå eit minutt til, til den blir ganske så fast.

 

Spe med resten av mjølka, litt og litt, på same måte som i starten. Dersom skal ha ein litt fast og dissande konsistens. Dersom farsen er for fast, sper du med litt meir mjølk. Smak til med muskat og peppar (og eventuelt ferske urter), og køyr farsen nokre rundar slik at krydderet blandar seg godt.

Steik ei lita ”prøvekake” i steikepanna på middels høg varme i margarin eller olje. Dersom den smakar som den skal, steiker du resten av fiskekakene. Viss ikkje, blandar du i det krydderet du syns manglar.

Finn fram ei skei, og eit krus med lunka vatn. Bruk skeia og hent opp litt farse i gongen. Form fiskekakene med innsida av handa og skeia.

Steik fiskekakene på middels høg varme i steikepanna. Bruk gjerne berre margarin, eller margarin og nøytral olje som tåler høg temperatur, for eksempel soya- eller maisolje.

Heime hos oss blir fiskekakene enten etne på ferske skiver med smør på, nysteikte med potetstappe og reven gulrot eller servert i ein brun (fiske)saus med kokte/dampa grønsaker og poteter.

Andre fiskeslag

Du kan gjerne bruke denne oppskrifta på andre (ferske) fiskeslag – for eksempel sild, men vær då merksam på at ikkje all fisk har like godt bindevev. Mitt råd er derfor å redusere mengda mjølk, slik at du bruker om lag 3 desiliter væske per kilo fisk – eller meir om det trengs.

Fiskekaker med kjøkkenmaskin

Du kan og bruke kjøkkenmaskin med roterande kniv.

Køyr då fisken i to minutt til du har ei glatt farse, ha i salt, og køyr endå eitt minutt. Ha så i potetmjøl, og spe med mjølka til farsen er passe fast. Smak til med krydder (muskat, peppar og eventuelt andre ingrediensar) før du former og steiker fiskekakene.

Mange brukar egg som ekstra bindemiddel i staden for potetmjøl. Til ein kilo fisk, og 3-4 desiliter mjølk, held det med tre egg og 18 gram salt – samt anna krydder.

5 thoughts on “Fest med heimelagde fiskekaker

  1. Tilbakeping: Fiskehandlaren sine fiskekaker | Far min sitt kjøkken

  2. Hadde ei mor som rørte fiskefarsen med tvare. Nydelege, luftige fiskekaker, steikt i smult. Etterkvart laga eg fiskefarse frå Ingrid Espelid si oppskrift, med egg.Men so oppdaga eg ei liknande oppskrift som du har, og det vert dei finaste og luftigaste fiskekaker som finst. Men eg lagar helst fiskebollar. Og eg vaks opp i Bremanger, fødd opp på fisk i alle variasjonar, og sosekjøt om søndagjen!

    • Hei, Astrid! Slik er livet, ein prøver seg fram, og finn den metoden og den råvaresamansetninga som fungerer best. Slik skal matlaging vere. Eg er svært nostalgisk når eg lagar og et fiskekaker, det er smak av barndom. Har prøvd med på fiskebollar. Det gjekk høveleg bra, og bollane inneheld langt meir fisk enn dei du får i butikken. Korleis lagar du dine? Vi har nok hatt mykje av dei same matopplevingane i oppveksten. Sosekjøtt er og fantastisk, og underskatta, men på veg tilbake som «trendmat». Og fisk blir eg meir og meir glad i:)

  3. Hei! Eg laga fiskekaker i dag, av lyr og litt sei, fiska i går kveld. Eg må innrømme at ikkje brukte oppskrifta di, men den til mor mi. Ho brukte løk i dei, og food prosessoren til å lage farsen i (neste gong skal eg prøve med kverna på Kenwooden). Men eg synest kakene blei så vanskeleg å forme. Farsen vart stiv som ein pudding, og då eg skulle forme den med hand og skei, ville den ikkje det. Kan det vere fordi fisken var så fersk? Eller fordi den stod ein halvtime på benken før eg steikte dei? Ville det kanskje ha gått betre din metode? Uansett, heimelaga fiskekaker er luksus 🙂

    • Hei, Lisbeth! For å ta det siste først, det blir tilrådd at farsen står kaldt heilt til å lager kakene. Alle eg kjenner som er flinke å lage fiskekaker meinar du treng godt med lyr (helst over halvparten av fiskemengda), og at filetane bør stå kaldt over natta, og slik at dei kan renne av seg væska som renn av fisken. Mor mi ser alltid an kor stiv deiga blir, og har alltid i potetmjøl etter å ha arbeidd farsen godt med saltet først. Deretter sper ho med den væska som trengs for å få passe laus/fast deig. Dersom farsen din blei veldig stiv, trur eg ein del av forklaringa er at du hadde saltet i kjøkkenmaskina med kniv, og at fisken reagerte godt med saltet, slik at deiga blei verkeleg/i overkant fast. Då ville eg ha spedd med lit meir mjølk. Då er det nok ein fordel å ha ein eltekrok, kniven i kjøkkenmaskina er litt hard i labben då. Lukke til:)

Legg att eit svar

Epostadressa di blir ikkje synleg. Påkravde felt er merka *

Denne nettstaden brukar Akismet for å redusere søppelpost. Lær korleis kommentarane dine vert handsama.