Ingen sommar utan sorbet

Du blir aldri så mett at du ikkje orker ein porsjon sorbet. Er det til og med ulideleg varmt, finns det knapt bedre avkjøling. Men har du prøvd å lage isen med det du finn i eigen hage, for eksempel rabarbra?

Mitt aller første minne av denne rennande glatte isvarianten hadde eg på Hotel Alexandra i Loen i Nordfjord. Tre retters middag med «eldgamle» bankfolk var liksom ikkje det heilt store for ein utålmodig gutunge. Men mor mi skjønte kva eg var i ferd med å gå glipp av, og kom springande for å hente meg på rommet. – Geir, det her må du smake!

I restauranten venta, etter det eg kan minnast, ein iskald limesorbet med mynte. Den eksploderte i munnen. Ikkje berre var eg uvan med lime og fersk mynte. Konsistensen var himmelsk. Det rant rein lukke over smaksløkane i munnen. Etter det blei iskrem aldri det same. I den korte delen av året vi kallar sommar, er det tusen gode grunnar til å hente råvarene til sorbeten frå vår eigen hage – eller i verste fall frukthylla med norskproduserte bær eller frukt.

Før sankthans er rabarbra ein sikker vinnar. Utpå sommaren kjem jordbæra, som kanskje er ei endå meir intens oppleving. Og faktisk kan dei to råvarene godt kombinerast. Utover i den varmaste tida er det berre å prøve seg fram med bringebær, solbær, rips, pære, morellar og for den saks skuld tyttebær.

Ser ein ut over landegrensene, oppdagar ein at amerikanarane ligg på iskremtoppen. Iskremen verkar så erke-amerikansk at japanarane til og med gjekk til isboikott under andre verdskrig.

Men den søte, kalde kremen er sjølvsagt ikkje amerikansk. Enkelte historikarar hevdar at det var ein fransk kokk som fant opp iskremen i 1774, og at Thomas Jefferson fekk den til Amerika.

Som vanlig må slike vestleg orienterte «sanningar» takast med ein stor klype salt. Hadde japanarane tenkt seg om, hadde dei huska at det var nabolandet Kina som begynte med å fryse ned drikker og dessertar for tusenvis av år sidan, og sånn sett «fann opp» isen.

Kokkene til den arabiske overklassen i Tyrkia og Persia vidareutvikla den kinesiske varianten, og kalla den «shorbet» – som franskmenna igjen døypte sorbet. «Shorbet ble laget av vann, iblandet lime, sitron, med sukker, alle slags syltede frukter, rosin, kokte epler, mandler, fioler osv.», står det å lese i Henry Notakers si glitrande bok «Gastronomi».

I dag har omtrent heile verda, i alle fall land med varme dagar, sine lokale variantar. Indarane lagar kulfi, is med pistasjnøtt, mens egyptarane bruker mango som råvare.

Italienarane, og spesielt kokkane til adelsfamilien Medici i Firenze, har gått laus på omtrent alle tenkeleige kombinasjonar av samanpiska eggeplommer, eggekvite og kremfløyte – som deretter vart blanda med frukt, bær, sjokolade eller kva det skulle være – for til slutt å bli fryst ned.

Den første iskremmaskina kom til Norge på slutten av 1900-talet, og elektronikkbransjen har forlengst konstruert den slags utstyr for alle slags heimar for ein rimeleg penge dersom du vil lage iskremen sjølv – og det bør du prøve…

Her er det bare å kaste seg i det. Tenk berre kor misunneleg naboen blir når du ligg i hengekøya med ei stor skål av din egen, heimelagde is og meskar deg…

Grunnoppskrift sorbet

I prinsippet er sorbet sukkerlake blanda med bær eller frukt, eller til og med vin og andre godsaker. Strengt tatt bør ein tilpasse sukkermengda til den naturlege smaken på bæra eller frukta. Men denne grunnoppskrifta er eit godt utgangspunkt:

  • 500 gram bær/frukt
  • 200 gram sukker
  • 1 ss glukose
  • 1,5 dl vatn
  • Sitron

Det enklaste og beste er å bruke ismaskin. Men du kan sjølvsagt fryse ned sorbeten utan, men då bør du ta den opp med jamne mellomrom under nedfrysinga og mose den med gaffel slik at sorbeten ikkje blir full av iskrystall og klumpar. Glukosen, som altså er fruktsukker, gjev ein smidigare konsistens på isen og er med og hindrar slike krystall. Den får du kjøpt på apoteket.

Kok opp glukose, sukker og vatn.

Hell reinsa bær eller frukt i hurtigmiksaren i lag med laken. Mos til du har ein puré. Smak til med fersk sitronsaft (eller eventuelt limesaft).

Sett på ismaskina, hell pureen oppi maskina og la den køyre til isen er så frossen som den kan bli. Hell sorbeten over i ein boks, frys ned og la den stå over natta i frysaren til den er heilt hard. Ta den opp nokre minutt før servering, slik at sorbeten ikkje er heilt knallhard.

Sorbet med rabarbra

Til oppskrifta på rabarbrasorbet skjærer eg ein halv kilo rabarbra i passe store biter, har dei over i ei eldfast form, strør over nokre skeier med heimelagd vaniljesukker og baker den i steikeomnen i om lag 20-25 minutt på 150 grader under- og overvarme.

 

 

Deretter mosar eg den i lag med sukkerlaken. Husk å avkjøle blandinga i kjøleskapet nokre timer før du heller den i iskremmaskina.

NB! Dersom du moser bær med mykje småstein i, for eksempel jordbær, er det lurt å sile den gjennom eit dørslag før du fryser isen ned.

1 thought on “Ingen sommar utan sorbet

  1. Tilbakeping: Hurtig-is frå bærhimmelen | Far min sitt kjøkken

Legg att eit svar

Epostadressa di blir ikkje synleg. Påkravde felt er merka *

Denne nettstaden brukar Akismet for å redusere søppelpost. Lær korleis kommentarane dine vert handsama.