I barndommen kjøpte eg Elvis-plate til bursdagen til mor mi. Eg må nok innrømme at eg nok hadde meir lyst enn henne til å høyre på kongen på vinyl. Seinare oppdaga eg at den amerikanske livsnytaren og far min faktisk hadde meir til felles enn mor mi og Elvis.
I tillegg til at far min syng så ofte han kan, er han galen etter dessert – og god, jordnær mat generelt. Ikkje ein gong på kvardagane bør vi gå frå middagsbordet utan ei søt avslutning på måltidet.
I motsetning til far min, nøydde Elvis seg ikkje med sild, torsk og annan sjømat. Elvis kom, som far min, frå fattige kår, der middagen sin viktigaste misjon var å fylle magen nok til å tåle harde arbeidsøkter. Dette var kvite arbeidsfolk som arbeidde hardt og åt kraftige måltid – skikkeleg «heart food» – for å overleve.
Men sørstatsmaten til Elvis var kaloribomber av dei sjeldne, og som ganske mange kongar før han gjorde han aldri noko halvhjerta. I mi tid som journalist sette eg i hop ein trerettars meny for Dagsavisen frå boka «Are You Hungry Tonight». Først på bordet kom eit fritert banan- og peanøttsmørbrød. Hovudretten var fritert kylling med «himmelsk potetstappe», fjørkre steikt lenge og vel i olje.
Avslutninga var av det meir pietistiske slaget, omnsbakte eple med følgje av rosin og nøtter – enkle råvarer, lagd med enkle middel.
Far min har aldri blitt rik. Det næraste han kom var då bestefaren og grandonkelen min over natta mista ei formue etter sildefiske etter ein bankkonkurs på Nordvestlandet. Men Elvis heng framleis på stjernehimmelen, etter at han gjekk frå oss 16. august 1977 – mykje takka vere overdådig inntak av alt for kaloririk mat.
Gjennom heile sitt vaksne liv kunne han ha bytta ut banan- og peanøttsmøret med russisk kaviar eller hummar, kyllingen med gåselever. Men han heldt seg til maten mamma Gladys fora han med i barndommen.
Uansett kvar du hamnar i livet, seier favorittrettane svært mykje om kvar du kjem frå – og kven du er, uansett om du veks opp i Tupelo, Mississippi eller Sunnfjord, Norge.
Krydra, omnsbakte eple
- 4 eple
- ca. ½ dl rosiner
- ca. ½ dl finhakka valnøtter (eller andre nøtter)
- 1 ss brunt sukker
- ½ dl nypressa sitronsaft
- ½ dl vann
- ½ ts kanel
- ¼ ts nymalt muskatnøtt
- 1 stor skei honning
Sett steikeomnen på 180 grader (over- og undervarme).
Skyll epla godt, fjern kjernen og kutt av «botnen» på epla – slik at de står av seg sjølv. Plasser epla i ei eldfast form med forholdsvis høge kantar.
Bland rosiner, (val)nøtter og sukker i ei lita skål, og fordel blandinga deretter i holrommet som er blitt etter at du fjerna eplekjernane.
Bland sitronsaft, vatn, kanel og muskat i ei anna skål – og hell blandinga over epla. Steik epla i steikeomnen i minst 20-30, avhengig av kor lett dei lar seg bake. Elvis-oppskrifta tilrår ein times tid, og det må enkelte eplesortar i blant få. Poenget er at dei skal vere mjuke og godt bakte, slik at smaksstoffa i eplet kjem til sin rett.
Kvart kvarter opnar du omnsdøra og auser safta i botnen av forma over epla, slik at dei ikkje blir heilt tørre. Dersom all væska i botnen fordampar, fyller du på med vatn undervegs, slik at du har minst ein desiliter væske i botnen når steiketida er over.
Når epla er passe mjuke, tar du dei ut av omnen, og fordeler eit eple på kvar tallerken. Bland honningen i væska, nøttene og rosinene i botnen av forma. Dette blir sausen på tallerken. Server dei rykande varme i lag med pisket kremfløyte eller heimelaga vaniljeis og litt av sausen frå steikinga.