Så utskjelt som oppdrettslaksen er her til lands, er det freistande å la han gå planken. På grillen, altså. Du slepp du å tenke på fisk som heng seg fast i rista, og med på kjøpet får du ein feit fisk som kjem til sin rett med ein kraftig røyksmak som følgje.

Amerikanarane er hakket meir kreative enn oss nordmenn når det gjeld å grille. Dei bløytlegg ofte plankar av lauvtre, eller sedertre («cedar» på engelsk, som tilhøyrar bartrefamilien). Deretter legg du planken på grillen, snur den med den varma sida opp og varmrøyker fisken på indirekte varme.

Gevinsten er mangedobbel. Planken «parfymerer» fisken litt ekstra, i tillegg til røyken. Med fisken oppå treverket slepp du å tenke på at den skal brenne seg fast i grillrista.

Slike grillplankar får du kjøpt i grillsesongen både i enkelte dagligvarebutikkar, frå grilleverandørar som Landmann eller hos Clas Ohlson. Du kan også finne fram ein lauvtreplanke frå vedskjulet som ikkje har vore behandla med verken maling, olje eller anna usunne tilsetningar.

Oppdrettslaks og -ørret har dei siste tida vore utsett for mykje kritikk. Ein ting er at den i stadig større grad blir fora opp på planteoljer, og heller ikkje inneheld like mykje sunt omega-3-feitt som før. Oppdrettslaksen er langt feitare enn villaksen. Oppdrettsfisken inneheld om lag 12 prosent feitt, mens villaksen inneheld seks prosent, viser ein studie frå Norges fiskerihøgskule på Universitetet i Tromsø.

Har du råd eller tilgang på villaks, eller viltlevande ørret, er det ingen til å vere usikker på valet. Men det er stor forskjell på oppdrettsfisken og. I vår familie har vi smakt oss gjennom tallause sortar får ulike produsentar.

Det er heilt klart eit poeng å gå for den ferskaste fisken, den som heller ikkje lever på overtid i det reinaste gasskammeret i vakuumtilstand. Sjå og etter om filetane med oppdrettsfisk symjar i feitt og væske som har runne ut av kjøttet. Då styrer du unna. Fisken skal og lukte sjø – og ikkje surt – i fersk tilstand.

Oppskrift på grilla laks på planke med fullkorns couscous-salat

• 800 gram laks eller ørret, fri for bein, men med skinnet på
• 4 store skeier salt
• ½ stor skei sukker
• Eventuelt eit par skeier grov sennep
• Salt og peppar
• Nokre timiankvistar

Ingrediensar til couscous-salat

• 4 dl fullkorns-couscous
• 4 dl grønnsaks- eller kyllingbuljong
• 1 stor skei smør
• ½ dl god olivenolje
• 1 rød løk
• 1/2 -1 agurk
• 4-5 mellomstore tomatar
• 1 stor gulrot
• 1 bunt asparges eller ein brokkoli
• Safta frå ein halv til ein sitron, samt ein sitron som delast i fire store skiver
• Ein neve (flat)persille
• Salt og peppar

Legg planken i bløyt i ein times tid.

Fyr opp grillen med grillkol, briketter egner seg ikkje like godt til slik varmrøyking. Legg berre kolet på halvparten av grillen, slik at du får ei varm og ei «kald» sone.

Bland i hop salt og sukker.

Fjern eventuelt skinn frå laksen. Del den i fire like store bitar. Gni fisken inn med all av salt- og sukkerblandinga, la fisken ligge ein halv times tid.

No kan du lage couscous-salaten.

Kok opp grønnsaks- eller kyllingbuljongen. Ha i couscousen. Rør rundt, sett på lokket og sett kjelen til sides. La couscousen svelle så lenge det står på pakka. Normalt treng fullkorn-couscous seks minutt.

Skrell gulrota og rødløken. Skyll av agurken og tomatane. Finhakk løken, grovhakk agurk og tomat. Gulrota kan du skive opp med ostehøvelen.

Ha i smøret i couscousen, og litt av olivenoljen. Vend godt om, og ha alt saman over i ein stor bolle, i lag med agurken, gulrota, rødløk, tomat og finhakka (flat)persille.

Dersom du bruker asparges, knekk du av denne nedst nede på stilken. Dersom det er import-asparges, kan du forvelle den eit par minutt i godt salta vatn, er den fersk og norsk, kan du vende den direkte inn i litt nøytral olje, salt den og legge den på grillen på direkte varme eit par minutt, eller til den er mør. Del den opp og ha den i salaten. Dersom du bruker brokkoli, kan du dele den i bukettar, forvelle dei i godt salta vatn eit par minutt, og grille den på same vis som foreslått for aspargesen.

Smak til salaten med resten av olivenoljen, ferskpressa sitronsaft og salt og peppar.

Skyll av salt og sukker under kaldt vatn. Tørk av laksen med kjøkkenpapir. Dersom du vil ha ein litt kraftigare smak på laksen/ørreten, smørar du grov sennep på oversida av fileten.

Legg den den fuktige planken rett over glørne til den begynner å ryke. Snu den varme sida opp, flytt den over på kalde sona og legg oppå laksebitane, og flytt laksen over på den delen av grillen som ikkje har kol rett under. Ha på grillokket.

Varmrøyk fisken til den er gjennomvarm, men framleis saftig. Det tar 10-20 minutt, alt etter kor tjukk fisken er.

Legg dei fire skivene med sitron på grillen, slik at dei får litt farge og smak.

Dersom du vil ha litt steikeskorpe på laksen, kan du pensle kjøttsida med ein nøytral olje, pensle grillrista og steike den rett over varmen eit par minutt, før du legg fisken med skinnsida ned på planken, og varmrøyker den til fisken er klar.

Server laksen med couscous-salaten, skvis over grilla sitron på fisken – om du vil ha litt meir syrleg smak.