På Far min sitt kjøkken er det høgt under taket. Vi må gjerne tru at vi nordmenn har skapt alt vi er og trur på utan påverknad frå omverda. Men når vi lagar mangosild, er det ikkje berre mangoen som er importert. Til og med matjessild-tradisjonen er skapt utanfor landegrensene.
Ifølgje nettstaden matjes.no produserer norsk sildeindustri svimlande 140 millioner matjessild i løpet av eit år. I oppskrifta under treng du ikkje mange filetane med denne delikatessa, som blir fanga mellom 17. mai og Sankthans.
Men uansett om du vel å bruke den krydra og litt søtare svenske matjessilda, eller går for den meir smaksrike nederlandske eller tyske varianten, er altså vår heimlege produksjon basert på våre naboland si kulturhistorie.
Den svenske matjessilda, som vi bruker i mangosilda på Far min sitt kjøkken, er smakssett med mellom anna sukker kanel, krydderpeppar og nellik.
Den nederlandskinspirerte matjessilda som blir produsert i stor skala langs Norskekysten er reinare på smaken. Matjees betyr jomfrueleg på nederlandsk, og her er det tre år gammal, kjønnsmoden og feit vårsild som ikkje har rukke å bli så gammal at den produserer rogn og mjølke. Det er ikkje nok at silda er feit, den må og ha ete rødåte. Rødåten gjer at fisken blir full av enzym, som sikrar ein rask mørningsprosess – som seinare blir stansa ved at silda blir fryst ned.
Uansett om du vel den meir krydra svenske varianten, eller den meir smaksrike nederlandsk-inspirerte, så kan fungerer den veldig godt i lag med søtt og syrleg følgje som i mangosild-oppskrifta. Søtt og salt er ein klassiske kombinasjon.
Sjølv gløymer eg aldri første gongen eg smakte på denne ekstremt intense frukta. Syskenbarnet mitt kom heim frå det vestafrikanske landet Guinea Bissau ein gong på 70-talet. Med seg frå sit lange opphald hadde dei ei kasse med svært eksotisk innhald. På samvirkelaget var banan det mest langveisfarande innslaget i fruktdisken. Det rennande, intenst søte mangokjøttet sete sterke spor – og først mange tiår seinare har mangoen blitt heilårsvare, sjølv om den er aller best om sommaren (då den pakistanske varianten er på tur), eller vinterstid, når dei søramerikanske utgåvene kjem til landet vårt.
Så det er berre å opne landegrensene for ein slik smaksrikdom som du finn oppskrifta på under.
PS: Tusen takk til Jørn og matogvinnett.no for fotohjelp og gode smaksdiksusjonar og oppmuntring!
Oppskrift på mangosild med (svensk) matjessild
- 3-4 salte sildefileter (gjerne krydra, svensk matjessild)
- 1 desiliter fersk mango
- 2 desiliter rømme (eller matyoghurt)
- 1 liten rød løk
- 2 stor skei fersk koriander
- Svart peppar
- 1/2 fersk mango (i centimeterstore biter)
- Godt mørkt brød
Skjær sildefiletane på tvers i centimeterstore lengder. Dersom silda er veldig salt, kan du vatne den ut (i kaldt vatn) eller lege den i ei skål med mjølk ein liten halv time, før du tørkar av bitane med kjøkkenpapir.
Skrell løken, del den på midten og skjær den i fire, fem millimeter tjukke skiver.
Finnhakk korianderen, del mangobitane i eit par centimeter store biter
Finn fram stavmiksaren og ha i mango i botnen av «stavmiksarrøret», og rømme oppå. Køyr blandinga glatt med stavmiksaren.
Ha i sild, rød løk, koriander og mangobitar. Smak til med peppar. Salt er det meir enn nok av i silda.
Gjestane kan sjølv fordele mangosilda på godt, mørkt brød. Server gjerne med godt øl til.