Kva er ei pølse frå eller til i førjulstida? Vel, ei dampepølse til pinnekjøttet eller julemiddagen kan heve måltidet frå godt til særdeles godt. Gjer du som nordfjordingane, blander du det meste av det aller beste frå slaktetida i pølsene.
Lammesteika er bortimot obligatorisk i påska, og i slaktetida om hausten. Men om du aller helst vil ha lammefilét, bør du gå for varianten med bein på. Lammecarré er luksusmat av det sjeldne slaget.
Kokkeguru Eivind Hellstrøm har heilt rett når han hevdar at tradisjonsmaten dør utan eit viss snev av fornying. Men han er ikkje den einaste som droppar den obligatoriske dampinga, og heller trekker pinnekjøttet i vatn eller ein buljong av gode smakar.
Langs kysten ender dei aller fleste lammeribbene opp som pinnekjøtt – eller ribbe, som vi seier på Far min sitt kjøkken. Men lammribba er ein seriøst god konkurrent til spareribs, om du er klar for det.
Heldig er den som kan grave fram eigne nypoteter frå kjøkkenhagen, skjære opp tynne skiver frå heimelagd fenalår og piske samen ei eggerøre frå frittgåande høner frå nabolaget. Sommarmiddagen blir ikkje stort betre enn du gjer den til.
I Nord-Afrika klatrar kje og geiter opp mot himmelen i tre langs vegane – og vandrar lukkeleg inn i solnedgangen. Her heime er det nesten ingen som verdsett dei firbeinte skapningane med skjegg. Men vi fristar gjerne med ei kje- eller lammegryte frå Far min sitt kjøkken.
Tynnskore, hurtigtørka og eventuelt røykt kjøtt har blitt svinedyr trendmat under det amerikanske namnet «beef jerky». Men faktum er at du fikser biffen sjølv, akkurat slik samar, urfolk og folk flest rundt om på heile kloden har gjort det i uminnelege tider.
Kva skal vi ha til middag? Aner ikkje. Kanskje middagspølser? Replikken er henta frå min oppvekst, og kanskje din og? Men svaret til matvareindustrien, og foreldre og unger i tidsklemma, på dei fleste middagsdilemma er ikkje nødvendigvis det beste.
Eg har vakse opp i Fåreland. Overalt fantes det lam og sau i oppveksten. Men av ein eller annan merkeleg grunn kan eg ikkje minnast å ha fått servert rettar basert på lammekjøtdeig ein einaste gong. Derfor søker eg til sørlegare breiddegrader for inspirasjon, og kjenner framleis dufta frå dei marokkanske lammekjøtbollane eg ein gong fekk servert frå ein rykande varme tagine.
Dei aller beste, mest velsmakande rettane frå far min sitt liv er langtidsteikt kjøtt som har fått kose seg på sine eigne bein. Fjernar du beina før steikinga blir kjøttet tørrare og mindre smakfullt. Heilsteikt lammelår på indirekte grillvarme trigger urmennesket i den moderne kvinne og mann.