På Far min sitt kjøkken er det ikkje eit mål i seg sjølv at maten skal vere billig. Men dersom du har god tilgang på rimelege råvarer – for eksempel utmerka svinekotelettar, bør du sende dei innom steikeomnen så lenge som du har tid til. Ovnsteikte svinekotelettar med rotgrønsaker er enkel, billig og knallgod middagsmat.

Du kan med rette kritisere Far min sitt kjøkken for å presentere oppskrifter og framgangsmåtar som krev ein del tid av deg. Men denne gongen har vi gleda av å presentere ei oppskrift er så enkel at sjølv far kan klare det.

Vi som vaks opp i eit bustadfelt på Vestlandet på 70- og 80-talet hadde sjeldan gris utanfor stovevindauget. Men vi hadde ofte svinekotelett til (søndags)middag. Og vi forsto at dette var stas med svin. Foreldra og besteforeldra våre hadde vakse opp i små grender langs kysten, der grisen bere blei slakta til jul.

Koteletten har, reint prismessig, hamna langt nede på rangstigen sidan den gong. Den er ofte å finne i frysedisken til nokre få tiltal kroner kiloen – og har blitt ei lokkevare, slik som svineribba.

Men kva slags kjøtt snakkar vi eigentleg om? Vel, koteletten er altså henta ut frå ryggkammen på grisen, og kjøttet heng fast i ein del av beinstrukturen frå ryggsøyla. Lengst bak er kotelettkjøttet av edlaste kvalitet, vi snakkar rett og slett om fileten frå grisen. Lenger framme er kjøttet litt mørkare, grovare om har meir feitt marmorert inn i kjøttet. Men det er prima vare, kjøttet treng berre litt meir steiketid i omnen, for det er der det kjem best til sin rett.

Koteletten har ein annen bonus. Slenger du dei inn i steikeomnen i lag med gode grønsaker, vil kokeprosessen treke ut suverene smakar frå beina. Svinet leverer kanskje ikkje dei beste kraftbeina, men godt nok.

Eit stykke ut i tenåra måtte eg flytte heimafrå for å fullføre vidaregåande utdanning. Vi var ofte utstyrt med boksar med ferdige middagar for dei næraste dagane frå vår kjære mor, men kanskje ikkje like godt utstyrt med basiskunnskapar om elementært matstell.

Kompisen min Arild og eg ordna oss likevel nokre middager eg aldri kjem til å gløymne. Kotelettane blei salta, pepra og bruna i steikepanna. Deretter fylte vi på med kremfløyte, sette på lokk og venta til kotelettane ble nokolunde møre.

Oppskrifta under er inspirert av desse middagane, men tanken sunnare og med eit anstendig innslag av grønsaker. Men for alle del, prøv gjerne Arild sin  variant (og bruk gjerne matfløyte).

PS: SKal du ha større gjestelag, er det berre å gange opp oppskrifta, og ta i bruk den største omnsforma!

Ovnsteikte svinekoteleter med rotgrønsaker, poteter og sjysaus

(nok til fire personer)

• Fire store svinekoteletter (eller 6 middels store)
• Ei stor skei smør
• Ei stor skei nøytral olivenolje
• To løk
• To røde paprika (eventuelt ein rød og ein grønn eller gul paprika)
• 4 middels store gulrøter
• To, tre persillerøter eller pastinakk (gjerne litt større enn gulrøtene)
• 2 båtar kvitløk
• 600-800 gram gode poteter, for eksempel små Folva
• 2,5 desiliter god kraft (for eksempel kyllingkraft frå Jacobs på boks)
• 2,5 desiliter kvitvin
• Salt og peppar
• Ein neve med ferske urter, gjerne estragon

Sjysaus:

• 3-4 desiliter kraft frå omnssteikinga
• Ei stor skei soysaus
• Ei eller to store skeier usalta smør
• Peppar og eventuelt litt salt

Start med å sette på steikeomnen på den temperaturen du vil ha den på. Låg varme over mange timer gjev eit saftig og knallgodt resultat – for eksempel 100 grader over- og undervarme i seks, sju timar, før du sett opp temperaturen til 225 grader de siste halvtimen. Men du kan la retten stå ein times tid på 180-200 grader, og få eit godt resultat. Ta gjerne av aluminiumsfolien det siste kvarteret dersom du vil ha litt meir steikeskorpe på grønsakene og kotelettane.

Start med å gjere klar grønsakene. Skrubb gulrøtene, persillerøtene og potetene, og del dei på langs i to eller fire delar, avhengig av kor tjukke dei er. Skrell løk og kvitløk. Del løken i seks båtar, kvitløken skal finhakkast.

Del paprikaen i store biter, og kast stilk og «innmat».

Sett ei stor steikepanne over varmen, ha i smør og olivenolje og skru opp til middels høg varme.

Tørk av kotelettane med kjøkkenpapir, ha på salt og peppar og steik to og to i gangen på begge sider til dei har fått fin steikeskorpe. Eit minutt steiking på kvar side bør vere nok.

Legg alle grønsakene i botnen av ei passe stor omnsform. Forma bør vere så store at alle kotelettane kan ligge ved sidan av kvarandre. Før du har i kotelettane, krydrar du grønsakene med salt og peppar, og drysser over finhakka estragon. Legg på kotelettane, hell kyllingkraft og kvitvin ned i botnen av forma og dekk med aluminiumsfolie. Sett forma i steikeomnen.

Det kan hende du må etterfylle med vatn undervegs, dersom for mykje av krafta fordampar. For meininga er at krafta skal vere utgangspunktet for ei sjysaus.

Når kotelettane nesten fell frå beina, og grønsakene er møre, legg du ingrediensane over på eit stor serveringsfat. Dekk fatet med aluminiumsfolie fram til servering. Pynt gjerne med litt meir fersk estragon før du setter fatet på bordet.

Sil kjapt krafta gjennom eit dørslag og ned i ein liten kjele. Du bør minst ha igjen 3-4 desiliter. Sett forma over varmen, eller hell i ein desiliter kokande vatn, og pisk laus dei gode smakane som frå steikinga som har sett seg i botnen av forma. Sil dette gjennom eit dørslag og ned i kjelen.

Kok opp (og eventuelt ned) krafta, smak til med salt og peppar – om det trengs. Eg pleier eventuelt å bytte ut saltet med ei stor skei soyasaus. Du kan og piske inn eit par store skeier usalta smør eller ein desiliter kremfløyte. Men personleg syns eg smør er best.

Server svinekotelettane og grønsakene med ein gong.