Den som har ei nærast viltvaksande rabarbraklynge i hagen, rekk sjeldan å få den brukt opp før Sankthans. Men den som er litt lat og passe smart, fryser ned rabarbraen i mindre biter. Klar til å bli safta eller brukt i iskrem, pai eller til fruktsuppe når som helst når sola ikkje lenger varmar oss like godt.

For oss vestlendingar, er den fleirårige rabarbraen liksom trøysta når sommaren regnar vekk, og fruktsesongen for eksempel ender opp i sprukne, marketne plommer. Ikkje rart, når ein veit at den trivs svært godt på fuktige, kalde plassar. Den som har ein gammal hage, har som regel ei real klynge med rabarbra, ofte dyrka fram som ei årviss glede takka vere solide doser møkk.

Rabarbraen er sur. Men lukka er stor for ein smågut, eller ei småjente, som kan sitte i sola med eit glas sukker og dyppe bit for bit av rabarbraen nedi – og bite av.

Det heiter seg at rabarbraen ikkje skal etast etter Sankthans. Då blir den meir trevlete og mindre god på smak. Vel, i mange stader i landet blir den hausta til langt uti juli, og den tåler godt frysing. Men hald deg godt unna blada i matlaginga. Dei inneheld nemleg oksalsyre, som er farleg. I tillegg er sjølve rabarbraen full av garvestoff, kan fungere som avføringsmiddel og i verste fall framskynde nyrestein…

Rabarbraen kjem opphavleg frå den nordlege delen av Asia, og kom til Noreg på 1700-talet. Trass i at den formeirar seg med utgangspunkt i morplanta, ved kloning ved deling av røter, har Nordisk genbank slått fast at det finns meir enn 70 typar rabarbra her til lands.

I gamle tider var dei helsebringande eigenskapane så verdsette, at handelen blei svært lukrativ. Den russiske tsaren kontrollerte all innførsel via den kinesiske grensebyen Kiachta, og all smugling blei straffa med døden…

I stort sett heile verda blir den rekna for å vere ei grønsak, sjølv om ein domstol i New York har slått fast at den er ei frukt. Vi vestlendingar er ikkje så opptatt av klassifiseringa, så lenge rabarbraen kjem tilbake år etter år.

Rabarbrasaft (gjev om lag 4,5 liter)

• 1,5 kilo ferske eller frosne rabarbra
• 4 liter vatn
• Om lag 300-400 gram sukker per liter rabarbrasaft

Fjern røttene og blada frå rabarbraen, og skyll av eventuelle jordrester. Del stengene i tre, fire centimeter lange biter.

Legg rabarbraen i ein romsleg kjele, hell over iskaldt vatn og kok opp. La rabarbraen koke til den er mør (og rabarbraen nærast går i oppløysing), det tar om lag 15-20 minutt. Sil blandinga gjennom eit dørslag, slik at rabarbrarestane ikkje blir med vidare.

Mål opp kor mange liter rabarbrasaft du har igjen, og rør inn om lagg 300-400 gram sukker per liter saft. Start med 300 gram per liter, og smak eventuelt til med meir til du syns safta er passe sterk.

Hell safta over i mjølkekartongar eller mindre beger, og frys ned. Safta kan med fordel blandast ut halvt om halvt med vatn når den skal brukast. Dersom du fryser ned i halvliters mjølkekartongar, plasserer den frosne saftblokka i ein liters mugge og heller over ein halv liter med vatn, fungerer den frosne safta som sin eigen isbit. Etter ei stund i sommarvarmen løyser isen seg opp, og safta er perfekt.

Men det aller beste er å blande halvt om halvt med Blå Farris eller liknande mineralvatn med kolsyre, då får du ein frisk, sprudlande sommardrikk som kan konkurrere med det meste som bobler. Litt fersk mynte, jordbær- og/eller sitronskiver hever smaken.

Dersom du vil ha ei meir spennande saft, kan du sjølvsagt erstatte litt av rabarbraen med jordbær før koking, ha i litt fersk ingefær eller frøa frå eit par ferske vaniljestenger.