Vårt daglege latmannsbrød

Leirgryta har vore med oss i matkulturen sidan ein eller annan klaska leire rundt maten, la den i glørne og oppdaga kor fantastisk saftig resultatet blei. Hent fram leirgryta frå kjøkkenskapet til far og bruk den til brødbaking.

For meg og alle andre som er vaksne opp med fersk, heimebakt brød er både lukta og smaken av varm grovbakst noko av det næraste ein kjem himmel på jord. Brødet er symbolet på den viktigaste næringa, på sjølve livet. Det var ikkje tilfeldig at Jesus delte ut brød og fisk ved Genesaretsjøen.

Når mor mi bakte brød heime i familien vår på fem i oppveksten, skjedde det ikkje reint sjeldan at dei fire nybakte brøda blei barbert for skalkane før dei rakk å kjølne. Det var kamp om skalken, både far min, søskena mine og eg var like ille. Rykande varm skalk med smeltande smør og gjerne eit kald mjølk til.

Men dette er sentimentale minner. Eg har liksom aldri fått dreisen på brødbaking
sjølv. Tanken på å elte brød til musklane svinn hen freistar sjeldan. Ikkje har eg stålkontroll på bakemiljø, temperatur og andre faktorar som optimaliserer bakeprosessen, heller.

Men no er eg frelst. Takka være venninna mi Hanna, som peikte på leirgryta mi, bad meg finne fram litt gjær, havregryn, kli, kveitemjøl og tappe kaldt vatn rett frå springen. Den gode, gamle Römertopf-gryta, som var ein slager på norske kjøkken 70-talet, skulle igjen bli redninga for eit langsiktig matprosjekt.

Dette brødet til Hanna viser seg å være ein litt grovare variant av dei såkalla ”No Knead”-brøda, der det enkle prisnippet er å la gjær, vatn og mjøl arbeide sakte mot gjæringsprosessen under romtempererte tilhøve.  Du kan gjerne smelle saman deiga rett før du legg deg, og steike det på morrakvisten. Men aller helst bør du la det ferdige
brødet få kjøle seg ned eit par timer på rist, slik at brødet ” sett seg” og ikkje blir klissete når du skjær det opp.

Hanna sitt latmannsbrød i leirgryte

Finn fram bakebollen, og sett leirgryta med lokk i kaldt vatn minst ein halv times tid.

  • 2 dl havrekli
  • 2 dl havregryn
  • Vatn

Hell kli og havregryn i bakebollen. Ha over nok iskaldt vatn rett frå springen slik at det akkurat dekker kli og gryn. Her snakkar vi om ca. 3-4 desiliter.

La røra svelle i minimum ein halv time.

Finn fram dei resterande ingrediensane:

  • 8 dl kveitemjøl
  • 2 ts salt
  • ¼ pakke/pose gjær
  • Litt meir kaldt vatn
  • 2-3 ss matolje (for eksempel raps)

Bland salt og eventuelt tørrgjær i mjølet. Hell alt saman over røra. Spe og rør inn litt meir kaldt vatn nok til at deiga blir passe klissete, om lag 4 desiliter. Deiga skal være laus, omtrent som graut på konsistens. Men dersom du syns den blir vel flytande, har du i litt meir kveitemjøl.

Rør i hop deiga og la stå i nokre timer. Hanna har latt deiga stå i opptil 20 timer, men då blir brødet meir surdeigsaktig.

Når du meiner gjæringa er komen langt nok, og deiga har heva seg godt opp i bollen, tar du leirgryta ut av det kalde vatnet, og tørker av den. Skulle deiga heve seg lite, har eg forsøkte å sette bakebollen i oppvaskkummen i ganske varmt vatn nokre minutt. Men ikkje så varmt at gjæret blir drepe.

Sett leirgryta inn i kald steikeomn, og sett omnen på 250 grader varmluft. Når omnen har nådd denne temperaturen, tar du ut den varme leirgryta, penslar innside og lokk med matolje, strør litt kveitemjøl i botnen og langs sidene av gryt og heller over deiga.

La brødet steike på full varme med lokk i om lag ein halv time. Ta deretter av lokket, senk temperaturen til ca 220 grader, og steik vidare i om lag 15 minutt, til brødet har fått fin steikeskorpe.

Hell deretter brødet over på ei rist og la kjølne og kvile eit par timer.

Neste gong kan du eksperimentere med å ha i nøtter, frø og anna godt i brødet. Så har du plutselig lagd di heilt eigne brødoppskrift.

 

1 thought on “Vårt daglege latmannsbrød

  1. Tilbakeping: Mat og drikke | Matpakke

Legg att eit svar

Epostadressa di blir ikkje synleg. Påkravde felt er merka *

Denne nettstaden brukar Akismet for å redusere søppelpost. Lær korleis kommentarane dine vert handsama.