Eg kan ikkje huske kyllingbryst frå barndommen min. Kylling blei selt ferdig grilla heil eller i lårstykke på Samvirkelaget, og kyllingbrysta på den heilgrilla kyllingen var tørr og trevlete. Det var før eg oppdaga grillspyd med små bitar av kyllingbryst.
Nøff, nøff! Det er ikkje berre lammet som gjer seg godt i påskehelga. Finner du fram ein ytrefilet frå svinet, parer den med litt asiatiske smakar, og lar den godgjere seg steikeomnen på låg varme, kan du til og med nyte fridagen og la tida hjelpe deg.
Det blei sett på som ei skandale at ferdigmat frå europeiske frysematprodusentar viste seg å innehalde hestekjøtt. Heldigvis handla kritikken om at matvareindustrien ikkje fortalde sanninga om ingrediensane. For lite er mørare enn ein hestebiff.
I Nord-Afrika klatrar kje og geiter opp mot himmelen i tre langs vegane – og vandrar lukkeleg inn i solnedgangen. Her heime er det nesten ingen som verdsett dei firbeinte skapningane med skjegg. Men vi fristar gjerne med ei kje- eller lammegryte frå Far min sitt kjøkken.
Tynnskore, hurtigtørka og eventuelt røykt kjøtt har blitt svinedyr trendmat under det amerikanske namnet «beef jerky». Men faktum er at du fikser biffen sjølv, akkurat slik samar, urfolk og folk flest rundt om på heile kloden har gjort det i uminnelege tider.
Kva skal vi ha til middag? Aner ikkje. Kanskje middagspølser? Replikken er henta frå min oppvekst, og kanskje din og? Men svaret til matvareindustrien, og foreldre og unger i tidsklemma, på dei fleste middagsdilemma er ikkje nødvendigvis det beste.
På Far min sitt kjøkken er det ikkje eit mål i seg sjølv at maten skal vere billig. Men dersom du har god tilgang på rimelege råvarer – for eksempel utmerka svinekotelettar, bør du sende dei innom steikeomnen så lenge som du har tid til. Ovnsteikte svinekotelettar med rotgrønsaker er enkel, billig og knallgod middagsmat.
Eg har vakse opp i Fåreland. Overalt fantes det lam og sau i oppveksten. Men av ein eller annan merkeleg grunn kan eg ikkje minnast å ha fått servert rettar basert på lammekjøtdeig ein einaste gong. Derfor søker eg til sørlegare breiddegrader for inspirasjon, og kjenner framleis dufta frå dei marokkanske lammekjøtbollane eg ein gong fekk servert frå ein rykande varme tagine.
Dei aller beste, mest velsmakande rettane frå far min sitt liv er langtidsteikt kjøtt som har fått kose seg på sine eigne bein. Fjernar du beina før steikinga blir kjøttet tørrare og mindre smakfullt. Heilsteikt lammelår på indirekte grillvarme trigger urmennesket i den moderne kvinne og mann.
Stadig fleire norske småbruk blir lagt ned. Men det betyr ikkje at dei små jordlappane ikkje kan brukast til litt sommaravl av dine heilt eigne griser. For å realisere tanken, er det smart å gå i lag med andre med same interesse. La grisane springe (nesten) fritt, det er vår…