Når vi her nord fortener ein lang og varm sommar, får vi portulakken med på kjøpet. Denne orientalske plante veks nærast som ugras i kjøkkenhagen, men om du tar deg tid til å skjere den ned og sylte dei tjukke, saftige stilkane, har du eit herleg sursøtt følgje til den krema fiskesuppa.
Trass i at sørlandsforfattaren Gabriel Scott hylla den beinrike berggylta heile livet, har «havets gris» eit dårleg rykte – og blir oftast brukt som agn i krabbe- og hummarteinene. Men dersom du skjærer ut den bakarste delen av fileten, har du eit grillmåltid på høgde med det aller beste.
Dei aller beste, mest velsmakande rettane frå far min sitt liv er langtidsteikt kjøtt som har fått kose seg på sine eigne bein. Fjernar du beina før steikinga blir kjøttet tørrare og mindre smakfullt. Heilsteikt lammelår på indirekte grillvarme trigger urmennesket i den moderne kvinne og mann.
Når bæra heng tunge på buskene i hage og utmark, kjem det dårlege samvetet snikande. Burde eg ikkje safte og sylte alt eg ser? Eit stykke bak i minnelageret, dukkar det opp minne om bringebær- og ripssaft himmelsk intens i smaken, men og bitre bilete frå barndommen av overgjæra saft.
For dei av som husker radiolegenda Bjørge Lillelien sine berømte ord «Saken er biff», ga ikkje det spontane gledesutbrotet nødvendigvis assosiasjonar til storfekjøtt. Mange av oss har nemleg vore meir vande med å hente biffen frå havet. Grava kvalkjøtt kan vere like smakfullt som spekemat frå sydlege strøk.
Far min er ikkje så glad i grønsaker. Men blomkål er bortimot festmat. Ikkje rart, kanskje, ettersom den smakar heilt vidunderleg – og har vore dyrka på Vestlandet sidan 1600-talet. Dersom du vispar i hop ei ostesaus, gratinerer den og pyntar den med skinke, er festen i gang.
Stadig fleire norske småbruk blir lagt ned. Men det betyr ikkje at dei små jordlappane ikkje kan brukast til litt sommaravl av dine heilt eigne griser. For å realisere tanken, er det smart å gå i lag med andre med same interesse. La grisane springe (nesten) fritt, det er vår…
Våren og sommaren kjem fort, og forlèt oss nesten raskare. Det er lett å kjenne avmakt når grønsaker ikkje blir brukt mens dei er på sitt mest spenstige og smakfulle. Men ei av dei største gledene er å lage seg ei potet- og purreløksuppe – det franskmennene kallar vichyssoise.
Lakse- eller ørret-tartar med sitrongele på toasten er rått godt. Ei kjapp lita og mild munnfull som gjestane kan kose seg med før du serverer endå kraftigare saker.
For nokre år sidan visst knapt nordmenn at svinenakken var ein av dei finaste delane av grisen. I staden har dette utmerka kjøttet – med flotte render av passe mykje feitt – blitt skiva opp og grilla nokre minutt til eit ganske seigt resultat som nakkekotelett. Tar du deg tida til å la grillen arbeide for deg ein liten arbeidsdag, kan du heller by gjestane på pulled pork.